★◆★ संरक्षण ★◆★

भारतीय नौदलाची स्कॉर्पिन प्रकारची तिसरी पाणबुडी, जी मुंबईत नौदलाच्या सेवेत दाखल झाली – INS करंज.

10 मार्च 2021 रोजी या दलाने स्थापना दिन साजरा केला – केंद्रीय औद्योगिक सुरक्षा दल (CISF).

◆◆अर्थव्यवस्था◆◆

आर्थिक सहकार व विकास संघटना (OECD) याच्या अंदाजानुसार, 2021-22 या आर्थिक वर्षात भारताचा आर्थिक वृद्धीदर – 12.6 टक्के.

भारतातील पहिली बँक, ज्याने ‘वेअर एन पे’ या नावाने वेअरेबल कॉन्टॅक्टलेस पेमेंट उपकरण सादर केले – अ‍ॅक्सिस बँक.

◆◆आंतरराष्ट्रीय◆◆

____ देशाने मार्च 2021 मध्ये अंतराळात प्रथम सैन्य सराव सुरू केला – फ्रान्स.

_ यांच्या अध्यक्षतेखाली 9 मार्च आणि 10 मार्च 2021 रोजी जागतिक सरकार शिखर परिषद संघटना (WGSO) यांच्यावतीने ‘जागतिक सरकार शिखर परिषद संवाद’ आयोजित करण्यात आले होते – संयुक्त अरब अमिरात (UAE).

भूमध्य देश ज्याने 14 नोव्हेंबर 1975 रोजी जिनिव्हामध्ये स्वीकारलेल्या ‘TIR कार्नेट्सच्या संरक्षणाखाली येणाऱ्या वस्तूंची आंतरराष्ट्रीय वाहतुक विषयक सीमाशुल्क करार’ यामध्ये सामील होण्याविषयीच्या निर्णयाला मान्यता दिली – इजिप्त.

◆◆राष्ट्रीय◆◆

केंद्रीय मंत्रिमंडळाच्या बैठकीत मंजुरी देण्यात आलेली आरोग्यासाठी एकल अक्षय राखीव निधी योजना, ज्याला ‘वित्त कायदा 2007’च्या कलम 136-ब अंतर्गत लावण्यात आलेल्या आरोग्य आणि शिक्षण उपकर रकमेतून उभारण्यात येणार – प्रधान मंत्री स्वास्थ्य सुरक्षा निधी (PMSSN).

10 मार्च 2021 रोजी, ____ येथे “राष्ट्रीय सगर्भता मधुमेह जागृती दिन” शिखर परिषद आयोजित करण्यात आली – बेंगळुरू.

पर्यटन मंत्रालयाने _ याला स्वदेश दर्शन योजनेच्या अंतर्गत विकासासाठी ओळखल्या गेलेल्या पंधरा विषयांनुरूप सर्किटांपैकी एक म्हणून ओळखले – ग्रामीण सर्किट.

◆◆व्यक्ती विशेष◆◆

ते भारतीय वंशाचे अमेरिकावासी, ज्यांची औपचारिकपणे अमेरिकेमधील व्हाइट हाऊस मिलिटरी ऑफिसचे डायरेक्टर म्हणून नियुक्ती झाली – मजू वर्गीस.

वर्ष 2021 साठी संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या बाह्य लेखा परीक्षकांच्या समितीचे अध्यक्ष – भारतीय नियंत्रक व महालेखा परीक्षक (CAG) गिरीश चंद्र मुर्मू.

आंतरराष्ट्रीय चित्रपट जगतात दिलेल्या योगदानाबद्दल इंटरनॅशनल फेडरेशन ऑफ फिल्म आर्चिव्ह्ज (FIAF) कडून पुरस्कार देऊन गौरविण्यात येणारे पहिले भारतीय – अमिताभ बच्चन.

◆◆राज्य विशेष◆◆

विकसित करण्यासाठी इंडियन ऑइल कॉर्पोरेशन लिमिटेड (IOCL) आणि ओडिशा औद्योगिक पायाभूत सुविधा विकास महामंडळ (IDCO) यांच्यात सामंजस्य करार झाला – पारादीप प्लॅस्टिक पार्क.

10 मार्च 2021 पासून उत्तराखंडचे नवे मुख्यमंत्री – श्री तीरथ सिंग रावत.

या केंद्रशासित प्रदेशा सरकारने अंगणवाडी हबच्या माध्यमातून महिलांच्या सशक्तिकरणासाठी “सहेली समन्वय केंद्र” योजना सुरू करण्याची घोषणा केली – दिल्ली.

चंदिगड सरकारने दिलेला, ‘इंदिरा गांधी महिला शक्ती पुरस्कार 2021’चे विजेता – सुमेधा धानी.

◆◆ज्ञान-विज्ञान◆◆

भारतीय नौदलाच्या पाणबुड्यांना दोन आठवडे बैटरी रिचार्ज केल्याशिवाय चालविण्यास सक्षम करणारी एअर इंडिपेंडेंट प्रोपल्शन (AIP) प्रणाली तयार करणारी संस्था – संरक्षण संशोधन व विकास संघटनेची (DRDO) नौदल साहित्य संशोधन प्रयोगशाळा (NMRL).

चंद्रावर आंतरराष्ट्रीय चंद्र वैज्ञानिक संशोधन स्थानक (ILRS) याच्या बांधकामासाठी संयुक्तपणे पथदर्शी योजना विकसित करण्यासाठी रशियाच्या रोसकॉसमॉस स्टेट कॉर्पोरेशन आणि __ यांच्यात सामंजस्य करार झाला – चीनची नॅशनल स्पेस अॅडमिनिस्ट्रेशन.

◆◆सामान्य ज्ञान◆◆

संयुक्त राष्ट्रसंघाच्या सहा अधिकृत भाषा – अरबी, चीनी, इंग्रजी, फ्रेंच, रशियन आणि स्पॅनिश.

शस्त्रे व्यापार संधि – स्वीकारले: 2 एप्रिल 2013; प्रभावीः 24 डिसेंबर 2014.

अण्वस्त्रे बंदी करार (TPNW) याचा स्वीकार – 7 जुलै 2017.

दीर्घ पल्ल्यापर्यंत सीमापार हवामान प्रदूषण विषयी अभिसंधि – स्वीकारले: 13 नोव्हेंबर 1979; प्रभावीः 16 मार्च 1983.

ओझोन थराचे संरक्षण विषयी व्हिएन्ना अभिसंधि – स्वीकारले: 22 मार्च 1985; प्रभावीः 22 सप्टेंबर 1988.

ओझोन थराला कमी करणारे पदार्थ विषयी मॉन्ट्रियल राजशिष्टाचार – स्वीकारले: 16 सप्टेंबर 1987; प्रभावीः 1 जानेवारी 1989.

✅ अनिवार्य ई-इनवॉइस के लिए सीमा को घटाकर 50 करोड़ किया गया।

केंद्रीय अप्रत्यक्ष कर और सीमा शुल्क बोर्ड (CBIC) ने हाल ही में अधिसूचित किया कि वित्त मंत्रालय ने अनिवार्य ई-इनवॉइस की सीमा को 100 करोड़ रुपये से घटाकर 50 करोड़ रुपये कर दिया है। यह नया नियम 1 अप्रैल 2021 से लागू होगा।

▪️ मुख्य बिंदु:

ई-इनवॉइस में सरकार द्वारा अधिसूचित पोर्टल पर निर्दिष्ट माल और सेवा कर दस्तावेजों की रिपोर्टिंग विवरण और एक संदर्भ संख्या प्राप्त करना शामिल है। ये इनवॉइस “इनवॉइस पंजीकरण पोर्टल (IPR)” को रिपोर्ट किए जाते हैं। जब रिपोर्टिंग की जाती है, तो ई-इनवॉइस को डिजिटल रूप से हस्ताक्षरित करने और एक QR कोड आईडी जोड़े जाने के बाद IRP अद्वितीय Invoice Reference Number (IRN) के साथ ई-इनवॉइस लौटाता है।

▪️ केंद्रीय अप्रत्यक्ष कर और सीमा शुल्क बोर्ड (CBIC) :

यह नोडल राष्ट्रीय एजेंसी है जो भारत में सीमा शुल्क, केंद्रीय उत्पाद शुल्क, जीएसटी, सेवा कर और नारकोटिक्स का प्रबंधन करने के लिए जिम्मेदार है। इस विभाग की स्थापना 1855 में भारत के तत्कालीन ब्रिटिश गवर्नर जनरल ने की थी। यह भारत में सीमा शुल्क कानूनों के प्रशासन के उद्देश्य से स्थापित किया गया था। यह विभाग भारत का सबसे पुराना सरकारी विभाग है। वर्तमान में, यह वित्त मंत्रालय के राजस्व विभाग के अंतर्गत आता है।

▪️ वस्तु और सेवा कर नेटवर्क (GSTIN) :

GSTIN सॉफ्टवेयर को इंफोसिस टेक्नोलॉजीज और इन्फॉर्मेशन टेक्नोलॉजी नेटवर्क द्वारा विकसित किया गया है। यह एक गैर-लाभकारी संगठन है, जो एक परिष्कृत नेटवर्क बनाने के लिए स्थापित किया गया था।

✅ ‘एसएमएस स्क्रबिंग’ (SMS Scrubbing) क्या है?

टेलीकॉम सर्विस प्रोवाइडर्स (TSP) ने 8 मार्च, 2021 को एसएमएस विनियमन के दूसरे चरण को लागू करना शुरू कर दिया। इस कदम के साथ, बैंकों और ई-कॉमर्स फर्मों का कामकाज प्रभावित हुआ और कई महत्वपूर्ण सेवाएं बाधित हुईं जैसे कि ओटीपी इत्याद।

✉️ एसएमएस स्क्रबिंग :

भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरण (ट्राई) ने हाल ही में सूचित किया है कि प्रत्येक एसएमएस सामग्री को यूजर को डिलीवर करने से पहले सत्यापित करना होगा। एसएमएस सामग्री को सत्यापित करने की इस प्रक्रिया को एसएमएस स्क्रबिंग के रूप में जाना जाता है। यह प्रक्रिया 8 मार्च को लागू की गई थी। इस प्रणाली के शुरू होने के बाद, टेलिकॉम ऑपरेटरों द्वारा असत्यापित और अपंजीकृत एसएमएस संदेशों को ब्लॉक कर दिया गया था।

▪️ यह नया विनियमन क्यों लागू किया गया?

TRAI ने इस बात पर प्रकाश डाला कि, टेलीमार्केटर ग्राहक की घोषित प्राथमिकता को आजकल सहमति का दावा करते हुए ओवरराइड कर रहे हैं, जिसे सरसरी तौर पर प्राप्त किया जा सकता है। इस प्रकार, यह नया विनियमन ग्राहक को उनकी सहमति पर पूर्ण नियंत्रण प्रदान करेगा। एसएमएस और वॉयस कम्युनिकेशन दोनों के लिए पंजीकृत टेम्प्लेट की इस अवधारणा को प्रमोशनल संदेशों के लेन-देन के प्रवाह को रोकने के लिए पेश किया गया था। एसएमएस सामग्री को ब्लॉकचैन विधि की सहायता से सत्यापित किया जाएगा। यह विधि हर अपंजीकृत एसएमएस को ब्लॉक करती है।

▪️ भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरण (TRAI) :

यह भारतीय दूरसंचार नियामक प्राधिकरण अधिनियम, 1997 की धारा 3 के तहत स्थापित एक वैधानिक निकाय है। यह भारत में दूरसंचार क्षेत्र को नियंत्रित करता है। ट्राई में एक अध्यक्ष और दो से अधिक पूर्णकालिक सदस्य शामिल हैं।

✅ 3.77 करोड़ ग्रामीण परिवारों को जल जीवन मिशन के तहत नल कनेक्शन प्रदान किया।

केंद्र ने कहा है कि 3.77 करोड़ ग्रामीण परिवारों को जल जीवन मिशन के तहत नल का जल कनेक्शन प्रदान किया गया है। जल शक्ति मंत्रालय ने एक बयान में कहा कि ग्रामीण क्षेत्रों में सात करोड़ से अधिक परिवारों के पास अब एक नल कनेक्शन है।

▪️ मुख्य बिंदु:

प्रधानमंत्री नरेंद्र मोदी ने 15 अगस्त, 2019 को जल जीवन मिशन (JJM) की घोषणा की थी, जिसका उद्देश्य 2024 तक प्रत्येक ग्रामीण घर में नल कनेक्शन उपलब्ध कराना था। जब इस मिशन की घोषणा की गई थी, ता 18.9 करोड़ में से ग्रामीण केवल 3.23 करोड़ घरों में नल कनेक्शन थे और इस प्रकार, लगभग 15.70 करोड़ घरों में 2024 तक नल का पानी उपलब्ध कराया जायेगा।

यह कार्यक्रम सीधे सार्वजनिक स्वास्थ्य में सुधार, 19 करोड़ से अधिक ग्रामीण परिवारों को लाभान्वित करता है। मंत्रालय ने कहा, गोवा देश का पहला राज्य बन गया है जो 100 प्रतिशत नल का जल कनेक्शन प्रदान करता है, इसके बाद तेलंगाना का स्थान है।

💧 जल जीवन मिशन :

यह एक राष्ट्रीय मिशन है, इसका उद्देश्य 2024 तक हर घर में नल के द्वारा पीने योग्य पानी उपलब्ध करवाना है। इस मिशन की 15 अगस्त, 2019 को की गयी थी।Honey:
🔰 खाड्यांचा क्रम उत्तरेकडून दक्षिणेकडे खालीलप्रमाणे :

1)डहाणूची खाडी
2) दातिवऱ्याची खाडी
3) वसईची खाडी
4) धरमतरची खाडी
5) रोह्याची खाडी
6) राजपुरीची खाडी
7) बाणकोटची खाडी
8) दाभोळची खाडी
9) जयगडची खाडी
10) विजयदुर्गची खाडी
11) तेरेखोलची खाडी.

📌 राज्यसेवा पूर्व परीक्षा 2021-
चर्चित स्थळ :-
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
● हैदराबाद:-
4 फेब्रुवारी 2021 रोजी हैदराबाद या शहराला’ट्री सिटी ऑफ वर्ल्ड’ म्हणून मान्यता देण्यात आली.

● राउरकेला:-
4 फेब्रुवारी, 2021 मध्ये ओडिशाचे मुख्यमंत्री नवीन पटनाईक यांनी राउरकेला येथे भारतातील सर्वात मोठ्या हॉकी स्टेडियमची पायाभरणी केली. या स्टेडियममध्ये प्रेक्षकांची क्षमता 20,000 इतकी असेल. प्रख्यात स्वातंत्र्यसेनानी बिरसा मुंडा यांच्या नावाने या स्टेडियमचे नाव देण्यात येणार आहे.

● भिंड:-
मध्य प्रदेशातील भिंड येथील पोलिस मुख्यालयात दरोडेखोरावरती एक अद्वितीय संग्रहालय स्थापित केले जाणार आहे. या संग्रहालयात फुलन देवी आणि निर्भय गुर्जर या सारख्या दरोडेखोराच्या वस्तूंसह अनेक अनोख्या वस्तू प्रदर्शित केल्या जाणार आहे.

● ओडिशा:-
8 फेब्रुवारी 2021 रोजी ओडिशाच्या आरोग्य आणि कुटुंब कल्याण विभागाने भुवनेश्वरमध्ये कोविड -१ वॉरियर मेमोरियल स्थापन करण्याची घोषणा केली.

● अंदमान आणि निकोबार
अंदमान आणि निकोबार बेटांवर कोविड १९ च्या सक्रिय प्रकरणांची संख्या फेब्रुवारी २०२१ मध्ये शून्य झाल्यामुळे हा देशाचा पहिला कोरोना मुक्त केंद्र शासित प्रदेश ठरला.

● लेह:-
29 डिसेंबर, 2020 रोजी केंद्रीय पृथ्वी विज्ञान मंत्री डॉ हर्ष वर्धन यांनी व्हिडिओ कॉन्फरन्सद्वारे लेह येथील हवामान केंद्राचे उद्घाटन केले.
3500 मीटर उंचीवर असलेले हे हवामान केंद्र देशातील सर्वात उंच हवामान केंद्र असणार आहे .

● लक्षद्वीप
डिसेंबर २०२० मध्ये कृषी मंत्रालयाने केंद्र लक्षद्वीप या केंद्रशासित प्रदेशाला ला सेंद्रिय शेती म्हणून घोषित केले. २०१६ मध्ये सिक्किम राज्याला हा दर्जा मिळाण्यापूर्वी, 100 टक्के सेंद्रिय क्षेत्राचा दर्जा मिळविणारा हा भारतातील पहिला केंद्र शासित प्रदेश आहे

● दिल्ली:-
भारताचे पहिले सार्वजनिक ईव्ही (इलेक्ट्रिक वाहन) चार्जिंग प्लाझा नवी दिल्ली येथे स्थापन.

● चीन:-
16 एप्रिल 2020 रोजी चीनच्या दक्षिणेकडील ग्वांगझूशहरामध्ये १० लाख जागांच्या क्षमतेसह जगातील सर्वात मोठे फुटबॉल स्टेडियमचे बांधकाम सुरू

● मेरठ;-
देशातील पहिलेच प्राणी युद्ध स्मारक बांधले जात आहे.

● झरिया;-
ग्रीन पीस इंडियाच्या अहवालानुसार भारतातील सर्वात प्रदूषित शहर

●कुशीनगर;-
देवरियाचे खासदार डॉ. रामपाठी राम त्रिपाठी यांनी भारताच्या पहिल्या तृतीयपंथी साठी प्राथमिक मध्यवर्ती विद्यापीठाची पायाभरणी केली.

२०१९ व २०२० मधील काही महत्त्वाची पुस्तके / आत्मचरित्रे व त्यांचे लेखक

▪️ओवरड्राफ्ट : सेविंग द इंडियन सेवर : उर्जित पटेल
▪️लिजेंन्ड ऑफ सुहेलदेव : अमिश त्रिपाठी
▪️ कोर्टस् ऑफ इंडिया : रंजन गोगोई
▪️ लिसनिंग , लर्निंग , लिडींग : वैकय्या नायडू
▪️ माय लाईफ , माय मिशन : बाबा रामदेव
▪️ वी आर डीसप्लेसड् : मलाला युसुफजाई
▪️ एवरी वोट काऊंटस् : नवीन चावला
▪️ विराट : द मेकिंग ऑफ ए चॅम्पियन : नीरज झा
▪️ द थर्ड पिलर : रघुराम राजन
▪️ आय डु व्हाँट आय डु : रघुराम राजन
▪️ गेम चेंजर : शाहिद आफ्रीदी
▪️ चेंजिंग इंडिया : मनमोहन सिंह
▪️ द पँराडॉक्सीकल प्राईम मिनिस्टर : शशि थरुर
▪️ मातोश्री : सुमित्रा महाजन
▪️ सिटीझन दिल्ली : माय टाईम , माय लाईफ : शिला दिक्षित
▪️२८१ अँन्ड बियॉन्ड : वी वी एस लक्ष्मण
▪️ आवर हाऊस इस ऑन फायर : ग्रेटा थनबर्ग
▪️ माइंड मास्टर : विश्वनाथन आनंद .

✅✅ दिनविशेष ✅✅
#DinVishesh

🌅🌅 ११ मार्च – घटना ✅✅

१८१८: इंग्रज फौजांनी पुरंदर किल्ल्याला वेढा घातला.

१८८६: आनंदीबाई गोपाळराव जोशी यांना फिलाडेल्फिया विद्यापीठात डॉक्टर पदवी प्रदान करण्यात आली.

१८८९: पंडिता रमाबाई यांनी ‘मुंबई’ मध्ये ‘शारदासदन’ हि शाळा विधवा आणि कुमारीकांसाठी सुरु केली. #History

१९८४: ओअहिली आधुनिक जहाज जलउषा हिचे विशाखापट्टणम् येथे जलावरण झाले.

१९९३: उडिया कवी व साहित्यिक रमाकांत रथ यांना उपराष्ट्रपती के. आर. नारायणन यांच्या हस्ते सरस्वती सन्मान पुरस्कार प्रदान.

१९९९: नॅसडॅक शेअरबाजारात जागा मिळवणारी इन्फोसिस ही पहिली भारतीय कंपनी झाली. #1st

२००१: बॅडमिंटनपटू पी. गोपीचंदने तब्बल एकवीस वर्षानी ऑल इंग्लंड बॅडमिंटन स्पर्धेचे विजेतेपद भारतास मिळवून दिले.

२००१: कसोटी क्रिकेटमधे हॅटट्रिक घेणारे हरभजनसिंग हे पहिले भारतीय गोलंदाज बनले. त्यांनी ऑस्ट्रेलियाविरुद्ध ही कामगिरी केली.

२०११: जपानमधील सेन्डाइच्या पूर्वेला झालेल्या ८.९ रिश्टर तीव्रतेच्या एका भूकंपाने त्सूनामीची प्रचंड लाट आली. यात जपानमधील हजारो लोक मृत्यूमुखी पडले.

🌅🌅 ११ मार्च – जन्म 🌅🌅

१८७३: युनिव्हर्सल स्टुडिओ चे सहसंस्थापक डेव्हिड होर्सले यांचा जन्म. (मृत्यू: २३ फेब्रुवारी १९३३)

१९१२: नाटककार शं. गो. साठे यांचा जन्म.

१९१५: भारतीय क्रिकेटपटू आणि माजी कर्णधार विजय हजारे यांचा जन्म. (मृत्यू: १८ डिसेंबर २००४)

१९१६: इंग्लंडचे पंतप्रधान हॅरॉल्ड विल्सन यांचा जन्म. (मृत्यू: २४ मे १९९५)

१९८५: श्रीलंकेचा गोलंदाज अजंता मेंडिस यांचा जन्म.

🌅🌅 ११ मार्च – मृत्यू 🌅🌅

१६८९: छत्रपती संभाजी राजे भोसले यांचे निधन. (जन्म: १४ मे १६५७)

१९५५: नोबेल पारितोषिक विजेते स्कॉटिश शास्त्रज्ञ अलेक्झांडर फ्लेमिंग यांचे निधन. (जन्म: ६ ऑगस्ट १८८१)

१९५७: दक्षिण आणि उत्तर ध्रुवावर जाणारा पहिला अमेरिकन वैमानिक आणि समन्वेशक रिचर्ड ईव्हेलिन बर्ड यांचे निधन.

१९६५: गुजराथी कथाकार व कादंबरीकार गौरीशंकर गोवर्धनराम जोशी तथा धूमकेतू यांचे निधन. (जन्म: १२ डिसेंबर १८९२)

१९७०: अमेरिकन लेखक आणि वकील अर्ल स्टॅनले गार्डनर यांचे निधन. (जन्म: १७ जुलै १८८९)

१९७९: संपादक यशवंत कृष्ण खाडिलकर यांचे निधन.

१९९३: हिन्दी व मराठी चित्रपट अभिनेते शाहू मोडक यांचे निधन. (जन्म: २५ एप्रिल १९१८ – अहमदनगर)

२००६: सर्बिया व युगोस्लाव्हियाचे अध्यक्ष स्लोबोदान मिलोसोव्हिच यांचे निधन. (जन्म: २० ऑगस्ट १९४१)

🔰 खाड्यांचा क्रम उत्तरेकडून दक्षिणेकडे खालीलप्रमाणे :

1)डहाणूची खाडी
2) दातिवऱ्याची खाडी
3) वसईची खाडी
4) धरमतरची खाडी
5) रोह्याची खाडी
6) राजपुरीची खाडी
7) बाणकोटची खाडी
8) दाभोळची खाडी
9) जयगडची खाडी
10) विजयदुर्गची खाडी
11) तेरेखोलची खाडी.

■ भारतरत्न प्राप्त महाराष्ट्रीयन व्यक्ती आहेत

1] महर्षी धोंडो केशव कर्वे
2] पांडुरंग वामन काणे
3] आचार्य विनोबा भावे
4] डॉ बाबासाहेब आंबेडकर
5] जमशेटजी टाटा
6] लता मंगेशकर
7] प भीमसेन जोशी
8] सचिन तेंडुलकर
9] नानाजी देशमुख